خلاصه نتیجه بررسی
توییت عبدالرضا داوری شامل ادعاهای زیر است:
۱- مدرسه دخترانه توصیف شده (ایرانداخت) در زمان رضاشاه تاسیس شده بود. (نیمه‌نادرست)
ین مدرسه پیش تر حوزه علمیه بوده است که در زمان رضاشاه به زور تصرف شده و تبدیل به مدرسه شده است.
۲- نواب و همراهانش در سال ١٣٣٠ این مدرسه را تسخیر کردند. (نیمه‌درست)
اب و همراهان پس از درگیری با نیروهای انتظامی به مدرسه پناه بردند.
۳- نواب معلمان و دانش آموزان را اخراج کرده و مدرسه را تخریب کرده است. (سندی پیدا نشد)
۴- نواب تلاش داشت تا مدرسه را به حوزه علمیه تبدیل کند. (درست)
۵- نواب به جرم ایجاد آشوب و تخریب مدرسه دستگیر شد. (درست)
نواب به جرم ایجاد آشوب و تخریب مدرسه دستگیر شده و پس از ۱۱ روز بازداشت موقت آزاد شد.
۶- نواب در دادگاه به ٢٠ ماه حبس محکوم شد. (نیمه‌نادرست)
مدتی پس از آزادی نواب، او به صورت غیابی به اتهام ایجاد آشوب و تخریب مدرسه به دو سال زندان محکوم شد که در آن زمان اجرایی نشد.
سه سال بعد نواب و برخی دیگر از افراد فدائیان اسلام به اتهام تحریک به ترور نخست وزیر دستگیر شدند.
دیگر افراد پس از ٢٠ ماه آزاد شدند اما نواب به علت محکومیت قبلی اجرا نشده اش آزاد نشد.
۷- نواب به دستور مصدق دستگیر شد. (سندی پیدا نشد)
۸- نواب در سال ١٣٣٠ و در دولت مصدق دستگیر شد اما اینکه دستگیری به دستور مصدق بوده باشد برای فک تیار راستی‌آزمایی نشد. از نظر نواب کار زنان در مدیریت خانه است و نه حضور در کوچه و بازار. (راست یآزمایی نشد)
شرح ادعا
عبدالرضا داوری در رشته‌توئیتی مدعی شد که در سال 1330 شهید نواب صفوی و 30 نفر از گروه فدائیان اسلام با تسخیر و اشغال یک درسه دخترانه در ساری و اخراج معلمان و دانش‌آموزان آن، سعی داشتند تا آن‌جا را تبدیل به یک حوزه علمیه کنند. این اتفاق باعث شد تا دکتر مصدق آن‌ها را دستگیر و دادگاه 20 ماه حبس برایشان ببرد. نواب صفوی در دادگاه اعلام داشته است که زنان باید در خانه باشند و آن‌ها نباید با مردان در خیابان و اداره روبرو شوند.
ماجرای اول: غائله ساری
بر اساس خاطرات فدائیان اسلام به نقل از سید محمد واحدی که در صفحه ١٦ و ١٧ مجله خواندنی‌ها در شماره ١٠ سال شانزدهم چاپ شده، ماجرای غائله ساری اینگونه روایت شده است:
- در زمان رضاشاه مدرسه علمیه ساری به زور تصرف شده و تبدیل به مدرسه دخترانه ایراندخت شد.
- در نوروز سال ١٣٢٧ ، نواب صفوی به دعوت طلاب مازندرانی همراه با ٣٠ نفر به ساری رفت و در مسجد جامع شهر خواستار بازگرداندن مدرسه به طلاب شد.
- پس از این سخنرانی و در روز دوم، فرماندار و رئیس شهربانی، سرهنگ بهزادی، قول تخلیه مدرسه را به نواب و یارانش داد. در آن زمان ابراهیم حکیمی نخست وزیر ایران بود.
- اندکی بعد مردم به مدرسه هجوم بردند تا آن را تصرف کنند؛ اما خود نواب مانع شد و گفت شخصی با نام « حشمتی » از طرف فرماندار قول تخلیه مدرسه را داده است و مردم را پراکنده می‌کند.
- در سحرگاه روز سوم، عده‌ای از ماموران جلوی نواب را گرفتند و بین همراهان نواب و ماموران شهربانی درگیری صورت گرفت، لذا نواب به همان مدرسه پناه برد. تا عصر همان روز مدرسه توسط نیروهای شهربانی محاصره شد. در آخر رئیس شهربانی و آگاهی مازندران به بهانه تدارک ملاقات نواب با فرماندار، او را دستگیر کردند.
- نواب به‌صورت موقت ١١ روز بازداشت شد تا اینکه سید عبدالحسین واحدی – از اعضای فدائیان اسلام – از تهران به ساری رفت و پس از تنش ایجادشده بین او با بازپرس، فرماندار، دادستان و استاندار، نواب را آزاد کرد و نواب دو روز بعد به تهران بازگشت.
- پس از این واقعه، دادگاه ساری ب هصورت غیابی نواب را به دو سال زندان محکوم کرد؛ اما این حکم قطعی نبوده و در آن زمان اجرا نشد.
ماجرای دوم: ملی‌شدن صنعت نفت و دستگیری برخی از اعضای فدائیان اسلام
بنابر اظهارات محمد مهدی عبدخدایی، از اعضای فدائیان اسلام، در طی مصاحبه تلفنی با فکت‌یار، ماجرای ملی‌شدن صنعت نفت با فدائیان اسلام به‌گونه زیر بوده است:
- سه سال پس از غائله ساری و در جریان ملی‌شدن صنعت نفت، سید عبدالحسین واحدی در ۱۱ اسفند سال ۱۳۲۹ طی یک سخنرانی در مسجد سلطانی (مسجد امام خمینی کنونی) رزم‌آرا، نخست‌وزیر وقت را تهدید کرد که چنانچه صنعت نفت ملی نشود فدائیان اسلام با مسلسل وارد می‌شوند.
- • ۵ روز بعد یعنی ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ رزم‌آرا توسط عبداﻟﻠﻪ موحد رستگار ملقب‌به خلیل طهماسبی ترور شده و کشته شد. در پی این حادثه طهماسبی، نواب و برخی دیگر از اعضای فدائیان اسلام تحت تعقیب قرار گرفتند.
- در ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ مجلس ماده واحده دکتر مصدق منوط بر ملی‌شدن صنعت نفت را پذیرفت.
- در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ نیز مجلس سنا رای موافق به ملی‌شدن صنعت نفت داد.
دستگیری نواب صفوی
این بخش بر اساس کتاب جمعیت فدائیان اسلام در آینه اسناد – جلد ۱ صفحه ۳۲ آورده شده است:
- نواب و برخی دیگر از اعضای فدائیان اسلام پس از ترور رزم‌آرا، به‌علت محرک شناخته‌شدن در قتل او، در خرداد سال ۱۳۳۰ دستگیر شدند. در این زمان محمد مصدق نخست وزیر بود.
- • ۲۰ ماه پس از ملی‌شدن صنعت نفت مجلس اعلام کرد که به‌علت اثبات‌شدن خیانت رزم‌آرا، قاتل او یعنی خلیل طهماسبی و دیگر افراد متهم به تحریک در قتل نظیر سید عبدالحسین و سید محمد واحدی، سید هاشم حسینی، امیر عبداﻟﻠﻪ کرباسچیان و… عفو شدند. سنا و شاه نیز مجبور به تائید این حکم شدند.
- اما نواب نیز که به اتهام تحریک به ترور در زندان به‌سرمی‌برد، همراه دیگران آزاد نشد و دولت مصدق او را به‌علت محکومیت غیرقطعی ۳ سال قبل درخصوص تخریب مدرسه آزاد نکرد.
جمع‌بندی
- مدرسه دخترانه ایراندخت ابتدا حوزه علمیه شهر ساری بوده است، اما در زمان رضاشاه به زور تصرف شده است.
- در سال ١٣٢٧ نواب به دعوت طلاب به ساری رفت و خواستار بازگرداندن حوزه علمیه به طلاب شد؛ اما پس از درگیری با مامورین انتظامی به‌صورت موقت ١١ روز بازداشت شد.
- فکت‌یار سندی درخصوص اخراج معلمان و دانش‌آموزان یا تخریب مدرسه پیدا نکرد؛ اما دادگاه ساری نواب را به جرم تخریب مدرسه مذکور به‌صورت غیابی به ٢سال زندان محکوم کرده بود که این حکم قطعی نشده و در آن زمان اجرا نشد.
- در سال ١٣٣٠ نواب و برخی از اعضای فدائیان اسلام به جرم تحریک برای ترور نخست وزیر -رزم‌آرا- دستگیر شدند.
- پس از ٢٠ ماه مجلس تمامی محرکین قتل رزم‌آرا و قاتل او را به دلیل اثبات خیانت رزم‌آرا عفو می‌کند؛ اما نواب به‌خاطر حکم اجرا نشده تخریب مدرسه آزاد نمی‌شود.
- بنابراین زندانی‌شدن نواب دلیل دیگری داشت؛ اما آزادنشدن او از زندان به اتهام تخریب مدرسه بود.
عدم اظهارنظر قطعی فکت‌یار در خصوص این واقعه تاریخی
فکت‌یار طی تماس با مرکز اسناد انقلاب اسلامی، سند دیگری درخصوص غائله ساری پیدا نکرد؛ اما دو نکته حائز اهمیت است:
- منابع مذکور، همگی جزو خاطرات اعضای فدائیان اسلام است؛ پس به‌طور قطع نمی‌توان در این خصوص قضاوت کرد.
- نواب در نهایت به جرم تخریب مدرسه دستگیر شد؛ اما درخصوص تخریب‌شدن یا نشدن مدرسه مذکور، فکت‌یار سندی یافت نکرده است.
در نهایت با توجه به اینکه عبدالرضا داوری نیز سندی دراین خصوص ارائه نکرده بود، فکت‌یار سندی در خصوص مداخله مستقیم دکتر مصدق در صدور حکم بازداشت نواب صفوی پیدا نکرد؛ اما در صورت ارائه سند توسط مخاطبین یا شخص جناب داوری آماده بررسی آن و اعمال اصلاحات لازمه در این گزارش می‌باشد.