شفیت آراء چیست؟
شفافیت آراء نمایندگان مجلس طرحی‌ست که به موجب آن، رای نمایندگان مجلس به صورت شفاف به مردم عرضه می‌شود. طبیعتا با چنین ساز‌وکاری مشخص می‌شود که کدام نماینده به چه طرح‌هایی رای مثبت، به چه طرح‌هایی رای منفی و به چه طرح‌هایی اصلا رای نداده است. طبق این مکانیزم، میزان فعال‌بودن نمایندگان شهرها و مناطق مختلف در مجلس برای مردم شفاف خواهد شد.
شفافیت آراء نمایندگان چه فوایدی دارد؟
۱- علاوه بر مطالبه از احزاب سیاسی، امکان مطالبه از شخص نماینده فراهم می‌شود.
۲- عدم تقارن و تناقضات آراء و اطلاعات داخل مجلس با خارج آن شفاف می‌شود.
۳- برای نمایندگان انگیزه ایجاد می‌شود تا به طور مستمر در رأی‌‌گیری‌ها شرکت کنند.
۴- جهت‌گیری سیاسی نمایندگان مشخص می‌شود.
۵- مطالعه و بررسی در خصوص عملکرد مجلس تقویت می‌شود.
کدام کشورها روش رأی‌گیری علنی (roll call vote) یا ضبط‌شوندۀ قابل دسترسی را اجرا می‌کنند؟
۱۷ کشور آمریکای لاتین
هرکدام از این کشورها برای موارد مختلف، آیین‌نامه‌های مختلفی دارند. برخی کشورها روش مرسوم (SOP) را اجرا می‌کنند. شفافیت آراء در بعضی کشورها با درخواست نمایندگان اجرا می‌شود.
آمریکا
از ابتدا در هر دو مجلس پارلمان و سنا شفافیت آراء اجرا شده است. داده‌های هر دو مجلس در سایت www.congress.gov/roll-call-votes به تفکیک خانه (کاخ سفید)، سنا و شماره مجلس برای عموم قابل دسترسی است.
انگلستان
تحت شرایط خاصی، دادگان پارلمان در سایت www.publicwhip.org.uk است.
آلمان
دادگان آراء نمایندگان آلمان از سال ۱۹۴۹ تا ۲۰۱۳ در پایگاه داده dataverse.harvard.edu/dataverse/btvote قابل ملاحظه است.
این دادگان در سایت dip.bundestag.de که مرتبط به پارلمان آلمان است در دسترس است.
برزیل
برزیل هم داده‌های مربوط به آراء نمایندگان را در سایت dadosabertos.camara.leg.br در دسترس عموم قرارداده است.
اتریش
با درخواست حداقل ۲۰ نفر از نمایندگان، رأی‌گیری علنی اجرا می‌شود.
سازمان ملل
آراء هر کشور به قطع‌نامه‌های سازمان ملل از سال ۱۹۴۶ تا ۲۰۱۸ در پایگاه داده dataverse.harvard.edu وجود دارد.
شفافیت آراء در مجلس جمهوری اسلامی ایران
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، طرح «شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها» در خرداد ماه ۱۴۰۱ تصویب شد. بر اساس رای شورای نگهبان، این طرح ایرادات و ابهاماتی داشت که چهار مرحله به مجلس بازگردانده شد و همچنان در حال اصلاح و رفع ابهام است.
کلیه دستگاه‌های قوای سه‌گانه موظف به اجرای این قانون هستند.
دستگاه‌های مشمول این طرح باید تمام اطلاعات سازمانی، صورت‌های مالی، آراء دادگاه‌ها و مراجع قضایی، صورت‌های مالی و … را به طور عمومی منتشر کنند.
سال ۱۹۸۵در آمریکا مدلی برای اندازه‌گیری جهت‌گیری سیاسی نمایندگان از روی دادگان آرای آن‌ها ارائه شد. نسخه جدید این به مدل DW-NOMINATE معروف است که بسیار پرکاربرد است.
نویسندگان این مقاله در سال ۲۰۲۰ سایت www.voteview.com را راه‌اندازی کردند که نتایج این مدل را برای تمامی ادوار کنگره ارائه داده است.