خلاصه راستی‌آزمایی
بررسی‌های فکت‌یار نشان می‌دهد در زمان دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی راهبرد کلی تصویب می‌شود اما آیین‌نامه‌ی اجرایی در زمان احمدی نژاد تهیه می‌شود و اجرای آن به دکتر صفار هرندی، وزیر ارشاد احمدی‌نژاد محول می‌گردد.
اولاً شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 566 مورخ 04/05/1384 راهبردهای کلی بدون شرح وظایف و آیین‌نامه‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف را به ریاست محمد خاتمی تصویب می‌کند. به‌طوری که در پایان همین مصوبه آمده است؛ «کمیتة ترویج و گسترش فرهنگ عفاف موظف است حداکثر ظرف مدت دو ماه راهکارها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و نقش دستگاه‌های ذیربط در این خصوص را تهیه و تصویب نموده و به اطلاع شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.» دوماً در جلسه 427 مورخ 13/10/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور وقت یعنی محمود احمدی نژاد دستورالعمل و آیین‌نامه‌ی اجرایی و نقش دستگاه‌ها را تصویب می‌کند. سوماً درتاریخ 14/06/1385 محمود احمدی نژاد طی حکمی محمدحسین صفار هرندی، وزیر ارشاد وقت را مسؤل پیگیری و نظارت بر امر گسترش فرهنگ عفاف و حجاب منصوب می‌کند.
مستندات و جزئیات راستی‌آزمایی
گشت ارشاد از ابتدای شکلگیری همواره مورد انتقاد بوده است اما امسال بیشتر از سال‌های گذشته به چیستی و چرایی این سازوکار اعتراض شده است. ماجرای فوت مهسا امینی و حواشی قبلی، این سوال را ایجادکرده است که ریشه شکلگیری گشت ارشاد به کدام دولت برمی‌گردد؟
بین حامیان اصلاحات و طرفداران اصولگرا‌‌ها کشمکش وجود دارد و هرکدام طرف مقابل را بانی گشت ارشاد و وضع موجود می‌دانند. در این خصوص در فضای مجازی ادعاهای متفاوتی مطرح شده است.
عبدالرضا داوری، مشاور وزیر دولت احمدی نژاد در توییتی، گشت ارشاد را حاصل مصوبه 427 مورخ 13/10/1384شورای عالی فرهنگ عمومی می‌داند.
برخی سایت‌های خبری هم گشت ارشاد را به دولت اصلاحات نسبت نمی‌دهند و آن را زاده‌ی دولت احمدی‌نژاد مي‌د‌انند.
پیش‌تر از این در سال 1388 سردار احمدی مقدم، رییس نیروی انتظامی، گشت ارشاد را مصوبه دولت خاتمی دانست.
هر چند بحث حجاب و قوانین مربوط به آن از ابتدای انقلاب تا امروز داغ بوده است، اما اگر نخ تسبیح شکلگیری گشت ارشاد را دنبال کنیم به سال 1375 می‌رسیم. زمانی که ماده ۶۳۸ فصل ۱۸- جرا‌ئم ضد عفت و اخلاق عمومی تصویب شد. به موجب این قانون اگر شخصی عملی انجام دهد که عفت عمومی را جریحه‌دار کند مجرم شناخته می‌شود و باید مجازات شود.
در سال 1376 ابتدای دوره ریاست جمهوری خاتمی، در جلسه ۴۱۳ مورخ 14/11/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۶ اصل با عنوان « اصول و مبانی و روشهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف » تصویب می‌کند. در واقع این ۱۶ مورد اصولی هستند که ادعا شده است باید بر مبنای آنها اقدامات اجرایی در زمینه حجاب و عفاف صورت بگیرد.
مرداد ماه 1384 زمانی که یک ماه تا اتمام ریاست جمهوری خاتمی مانده بود، شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 566 مورخ 04/05/1384 در چارچوب اصول و مبانی روشهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف (مصوب جلسه 413 مورخ 14/11/1376) راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف را تصویب کرد.
در این جلسه ۴۷ راهکار برای گسترش عفاف و حجاب تصویب شد که ۲۲ دستگاه اجرایی در اجرای آن نقش داشتند که یکی از آن دستگاه‌ها نیروی انتظامی می‌باشد. کلیات راهکارها در این جلسه به امضای خاتمی، می‌رسد اما در بند ۴۷ام این مصوبه آمده است:
«کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف موظف است حداکثر ظرف مدت دو ماه راهکارها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و نقش دستگاه‌های ذیربط در این خصوص را تهیه و تصویب نموده و به اطلاع شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.»
در واقع شرح وظايف و آیین‌نامه‌ی اجرابی این دستگاه‌ها در این جلسه (جلسه 566 مورخ 04/05/1384) مطرح نشده و به جلسه بعد موکول شده است. که به دوران تصدی رئیس جمهور بعدی یعنی محمود احمدی نژاد می‌رسد.
دی ماه 1384 جلسه بعد با موضوع گسترش فرهنگ عفاف و حجاب همان جلسه ۴۲۷ مورخ 13/10/1384 است که در آن دستورالعمل اجرایی دستگاه‌های مسئول تصویب شده است. در نهایت هم این مصوبه را محمود احمدی‌نژاد امضا کرده است.
بخشی از وظایف نیروی انتظامی که در جلسه ۴۲۷ مورخ 13/10/1384 تصویب شده است:
• اعلام حدود و ضوابط قانونی عفاف و ملاک‌های بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن.
• تذکر به افراد بدحجاب و برخورد با آنها طبق ضوابط قانونی در اماکن عمومی شهر.
• توقیف خودروهای دولتی‌ای که سرنشینان آن شئونات اسلامی را رعایت نمی‌کنند.
موضع احمدی‌نژاد در دوره اول ریاست جمهوری با دوره دوم نسبت به گشت ارشاد متفاوت بود. در دوره اول گشت ارشاد به شکل امروزی و پلیس امنیت اخلاقی را شکل می‌دهد و در دوره دوم ریاست جمهوری به خاطر بی‌توجهی به مسئله عفاف و حجاب، بارها توسط علی مطهری نقد می‌شود و دست آخر در مجلس استیضاح می‌شود و در دفاع از خود به برخورد سلبی و خشن با جوانان اعتراض می‌کند.
فعالیت گشت ارشاد در این سال‌ها فراز و فرودهایی بسیاری داشته است. گاهی سخت و خشن و گاهی خبری از ون‌های سبز در سطح شهر نبوده است.
مسئله گشت ارشاد در دوره حسن روحانی هم مطرح می‌شود. این بار رئیس‌جمهور مصوبه‌ی سنگین‌تری را در شورای عالی امضا می‌کند.
سال 1398 جلسه ۸۲۰ مورخ 12/06/1398 شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «مجموعه تکمیلی اقدامات اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب» به منظور پرورش فضایل اخلاقی و فراگیر شدن عفاف و رعایت حجاب شرعی و قانونی و کاهش بدحجابی برگزارمی‌شود. در متن مقدمه ذکر شده است که این جلسه برای تکمیل مصوبات جلسه ۴۱۳ (13/10/1384) و ۵۶۶ (04/05/1384) برگزار شده است. همان مصوباتی که در دوره اصلاحات تصویب شده است.
در نهایت نمی‌توان جریان گشت ارشاد را مطلقا به یک دوره ریاست جمهوری نسبت داد. امضای محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی پای مصوباتی است که یکدیگر را تکمیل می‌کنند و تایید هرکدام بدون پذیرفتن قبلی فاقد اعتبار است.