خلاصه نتیجه بررسی
- بنابر گفته‌های یکی از مسئولین وزارت خارجه، ادعای سرلشکر باقری در حد یک نظریه است. یعنی چنین موضوعی می‌تواند اتفاق بیفتد اما اینکه ایران در قطب جنوب مالکیتی را به ثبت قانونی رسانده باشد، تاکنون اتفاق نیفتاده است؛ بنابراین ادعایی از سمت ایران وجود ندارد.
- ایران با عضویت در کمیته تحقیقات جنوبگان (SCAR)، برنامه‌هایی برای انجام تحقیقات در منطقه جنوبگان دارد.
- ایستگاه ماوسون به منظور تحقیقات استرالیا ساخته شده است و ربطی به ایران ندارد.
- نهادی هم برای به‌ثبت‌رساندن ادعاهای ارضی وجود ندارد؛ بنابراین ادعاهای ارضی اساسا از لحاظ قانونی اعتبار ندارند.
- در ویکی‌پدیا، به هیچ زبان دیگری از این ادعا صحبت نشده است؛ بنابراین نمی‌توان به آن استناد کرد.
شرح ادعا
کاربری در توییتر با انتشار لینکی از ویکی‌پدیا، مدعی شده است که ایران و استرالیا بر سر بخشی از قاره قطب جنوب، مناقشه دارند.
براساس توییت فوق، صفحه‌ای در ویکی‌پدیا با نام «جنوبگان ایران» ساخته شده است. این صفحه مدعی است که بین ۵۹.۵ درجه شرقی تا ۶۳.۱۴ درجه شرقی از قاره جنوبگان، متعلق به ایران است. دلایل این ادعا هم به شرح زیر است:
- به گفته سرلشکر باقری، ایران به دلیل دسترسی از طریق دریای مکران به قطب جنوب و حائل نبودن هیچ سرزمینی در این میان می‌تواند بر طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب ادعای حاکمیت کند.
- ایران با ایجاد پایگاه‌های تحقیقاتی در قطب جنوب، برای ورود به جنوبگان برنامه‌هایی دارد.
- در حال حاضر استرالیا در منطقه ادعایی ایران یک ایستگاه پژوهشی با نام «ماوسون» تاسیس کرده است.
اعتبارسنجی لینک ویکی‌پدیا
صفحه ویکی‌پدیای اشتراک‌گذاری‌شده (ویکی‌پدیای جنوبگان ایران) تنها به زبان فارسی است و این موضوع، ادعای مالکیت ایران بر بخشی از قطب جنوب را بی‌اعتبار می‌کند؛
چراکه در صورت رسمیت داشتن این ادعا، باید به زبان‌های دیگری نیز از آن صحبت می‌شد.
بررسی ادعای سرلشکر باقری
در سال ۹۱ سرلشکر باقری مطرح کرد که ایران طبق قوانین بین‌المللی می‌تواند در بخشی از قطب جنوب ادعای حاکمیت کند. پس از این دوباره در سال ۹۹ این موضوع داغ شد و همشهری گزارشی با این موضوع منتشر کرد.
علی مجتبی روزبهانی، معاون وقت دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با همشهری، ادعای سرلشکر باقری را اینگونه تصریح کرده است که این اقدام می‌تواند صورت بگیرد اما تاکنون ایران مالکیتی به صورت قانونی به ثبت نرسانده است، بنابراین ادعایی هم ندارد. طبق بررسی‌های فکت‌یار، به صورت کلی نهادی نیز برای به ثبت رساندن ادعاهای ارضی در قطب جنوب وجود ندارد. پیش از معاهده جنوبگان نیز ۷ کشور دیگر ادعای ارضی در این سرزمین داشتند که با این معاهده، تمامی این ادعاها خالی از اعتبار گشتند.
بررسی برنامه‌های ایران برای ورود به جنوبگان
در لینک اشتراک‌گذاری‌شده توسط کاربر توییتر به این موضوع اشاره شده است که ایران برنامه‌هایی برای ورود به جنوبگان دارد. بنا به گفته بهروز ابطحی، رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، منظور از این گزاره، ایجاد پایگاهی تحقیقاتی در این منطقه است. (ایرنا) آخرین بار در سال ۲۰۲۲ در نشست هند، ایران به عضوی از کمیته علمی تحقیقات جنوبگان (SCAR) درآمد. بنابراین برنامه‌های ایران برای ورود به منطقه جنوبگان جهت انجام تحقیقات حقیقت دارد.
سیستم پیمان جنوبگان و ایستگاه ماوسون
پس از کشف قاره قطب جنوب، این قاره به تدریج توسط ایستگاه‌های علمی اشغال شد. در سال‌های ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ توسط برخی کشورهایی که در حال تحقیق بودند، مواضع سرزمینی نیز مطرح شد که مورد توافق قرار نگرفت، حتی همکاری‌های علمی را نیز تهدید می‌کرد. از این رو، «سال بین المللی ژئوفیزیک (IGY)» به عنوان محوری برای درک علمی قطب جنوب شناخته شد و ۱۲ کشوری که تا آن زمان در قطب جنوب ایستگاه تحقیقاتی داشتند، توافق کردند که اختلافات سیاسی آن‌ها بر سر داشتن حق سرزمینی نباید تداخلی در تحقیقات ایجاد کند. این همکاری صلح‌آمیز در نهایت به پیمان جنوبگان منجر شد که یکی از کشورهای امضاکننده آن استرالیا است. هدف معاهده جنوبگان، رفع مناقشات ارضی است.
مختصات ایستگاه پژوهشی ماوسون: بین ۶۲.۸ – ۶۷.۶
منطقه ادعا شده توسط ایران در توییت: بین ۵۹.۵ درجه شرقی تا ۶۳.۱۴
ایستگاه پژوهشی ماوسون در منطقه مورد ادعای ایران طبق لینک، ساخته شده است. اما از آنجا که پیش از این فکت‌یار به این نتیجه رسید که ایران ادعایی روی این منطقه ندارد، پس این ایستگاه نیز به منظور مقاصد تحقیقاتی کشور استرالیا ساخته شده است. هرکشوری می‌تواند به شرط داشتن تجهیزات، در جنوبگان ایستگاه تحقیقاتی تاسیس کند.