خلاصه بررسی
رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه در دولت روحانی در توییتی نوشت: «با انتشار 311.5 هزار ميليارد تومان اوراق مالي، دولت سيزدهم در كمتر از دوسال بيش از ٨ سال فعاليت دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم، انواع اوراق مالي براي كسب درآمد منتشر كرد». با بررسی داده‌های موجود و نظرات کارشناسان دریافتیم ادعای نوبخت نیمه‌نادرست است. اما فاکتورهای دیگری نیز در این وضع دخیل هستند که برای ما در دسترس نبودند.
شرح ادعا
محمد باقر نوبخت، رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه در دولت روحانی در توییتی نوشت: «با انتشار 311.5 هزار ميليارد تومان اوراق مالي، دولت سيزدهم در كمتر از دوسال بيش از ٨ سال فعاليت دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم، انواع اوراق مالي براي كسب درآمد منتشر كرد».
راستی‌آزمایی
با بررسی واکنش‌های مختلف که موافق یا مخالف با ادعای مطرح شده بودند، به نتایج زیر رسیدیم؛
• دولت رئیسی می‌گوید ۳۰۶ همت اوراق منتشر کرده است اما آمار دقیقی درباره استقراض دولت از بانک‌ها و موسسات مالی وجود ندارد.
• همچنین راستی‌آزمایی پیشین فکت‌یار با عنوان «بالاترین نرخ تورم از سال ۱۳۲۱ تاکنون مربوط به ۱۴۰۲ است» نشان داد: تیم اقتصادی دولت با استقراض از بانک‌ها به نحو دیگری خلق پول کرده و رکورد تورم را زده است.
• دولت‌ها گاهی برای فرار از بدنامی استقراض از بانک مرکزی، به سراغ دیگر بانک‌ها می‌روند. چه استقراض به طور مستقیم از بانک مرکزی و چه استقراض از دیگر بانک‌ها، تفاوتی در ظهور آثار منفی آن بر اقتصاد نخواهد داشت!
• بر اساس همین دو فاکتور و با جمع‌بندی داده‌های موجود دریافتیم ادعای نوبخت نیمه‌نادرست است. اما فاکتورهای دیگری نیز در این وضع دخیل هستند که برای ما در دسترس نبودند.
• بانک مرکزی تا سال ۱۳۹۹ به صورت رسمی آمار انتشار اوراق مالی را در دسترس عموم قرار داده است.
پاسخ سازمان برنامه و بودجه به اظهارات نوبخت:
• حجم انتشار اوراق مالي در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم ۵۳۰ همت بود.
• حجم انتشار اوراق مالي در دولت سيزدهم تاکنون برابر ۳۰۶ همت است.
• ۹۸٪ این رقم براي تسويه اوراق منتشر شده در يك‌سال و نيم پایانی دولت دوازدهم بود.
بنابراین دریافتیم: دولت سیزدهم در ۲ سال تقریبا به‌اندازه نیمی از ۸ سال دولت‌های يازدهم و دوازدهم اوراق مالی منتشر کرده است.
قدرت امام‌وردی، استاد اقتصاد در واکنش به جوابیه سازمان برنامه و بودجه گفت:
• برای اثبات این ادعا مبالغی را منتشر کردند و گفتند نقدینگی را کم کرده‌اند.
• اما نکته‌ای را که آن‌ها نمی‌گویند و اصل ماجراست، این است که آن‌ها از سیستم بانکی استقراض کرده‌اند.
• دولت به جای دریافت پول مستقیم از بانک مرکزی، از سیستم بانکی و به خصوص بانک ملی پول گرفته‌است.
• از طرف دیگر اضافه برداشت از بانک مرکزی را افزایش می‌دهند و به طور مستقیم افزایش نقدینگی را شاهد هستیم.
• در بحث انتشار اوراق، دولت رئیسی مدعی است که دولت قبلی اوراق منتشر کرده و بدهی هایش را برای ما گذاشته است، اما آن‌ها هم این کار را برای دولت بعدی انجام می‌دهند.
• ادعای نوبخت درست است اما نکته‌ای که وجود دارد، پوشاندن واقعیت است. در ظاهر قضیه، حرف‌ها درست است که دولت رئیسی می‌گوید ۳۰۶ همت اوراق منتشر کرده، اما درباره استقراض چیزی اعلام نمی‌کنند.