محمدقلی مجد، مورخ ایرانی ساکن آمریکا، در کتاب «قحطی بزرگ و نسل‌کشی ایرانیان در فاصله سالهای ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹» نوشته: طبق اسناد آمريکايی، در سال 1914 جمعيت ايران 20 ميليون نفر بود که در سال 1919 به 11 ميليون نفر کاهش يافت؛ يعني حدود 8 الي ۱۰ ميليون نفر از مردم ايران از گرسنگي و بيماری های ناشی از کمبود مواد غذايی و سوءتغذيه مردند.
مستند روزهای انگلیسی این روزها در قسمت‌های مختلف “در قالب برنامه مستند خبر” از شبکه خبر پخش می‌شود.
در بخشی از این مستند که در تاریخ 15 شهریور 1400 از شبکه خبر پخش شده است این موضوع مطرح گردید که:
“همزمان با اشغال ایران توسط روسیه و انگلیس در خلال جنگ جهانی اول و در جریان قحطی فراگیر در ایران، بین ٢ تا ٩ میلیون نفر در ایران کشته شدند.”
سایت english.khamenei.ir در مقاله‌ای به تعداد کشته‌شدگان ناشی از قحطی در ایران پرداخته که ترجمه بخشی از آن به شرح ذیل است:
در اسناد موجود در آرشیو آمریکا، گزارش قحطی گسترده و شیوع بیماری همه‌گیر در ایران، تعداد کشته‌شدگان ناشی از قحطی را حدود 8 تا 10 میلیون نفر تخمین زده است.
در ادامه این مقاله آمده است: یکی از فصول تاریخ که کمتر شناخته شده است، قحطی گسترده در ایران در طول جنگ جهانی اول بود که به دلیل حضور انگلیسی‌ها در ایران ایجاد شد. پس از انقلاب روسیه در سال 1917، انگلیس به قدرت اصلی خارجی در ایران تبدیل شد و این قحطی یا به عبارت دقیق‌تر “نسل‌کشی” توسط انگلیسی‌ها انجام شد. در اسناد موجود در آرشیو آمریکا، گزارش قحطی گسترده و شیوع بیماری همه‌گیر در ایران، تعداد کشته‌شدگان ناشی از قحطی را بین 8 تا 10 میلیون نفر در طول سالهای 1917-1917 تخمین‌زده است که این را بزرگترین نسل‌کشی قرن بیستم و ایران بزرگترین قربانی جنگ جهانی اول است.
همچنین سایت euronews در تاریخ 11/11/2019 مقاله‌ای با عنوان:
“آیا واقعا نیمی از جمعیت ایران در قحطی جنگ جهانی اول از بین رفت؟ ” منتشر کرده است.
در بخشی از این مقاله آمده:
درباره تعداد تلفات یا قربانیان غیرنظامی ایران در جریان جنگ جهانی اول، ارقام متفاوتی ذکر شده است. از یک میلیون نفر تا بیش از هشت میلیون نفر. محمدقلی مجد، مورخ ایرانی ساکن آمریکا، در کتاب «قحطی بزرگ و نسل‌کشی ایرانیان در فاصله سالهای ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹»، تعداد ایرانیان قربانی جنگ جهانی اول را بیش از هشت میلیون نفر برشمرده است. آقای مجد جمعیت ایران را در زمان آغاز جنگ، ۱۸ تا ۲۰ میلیون نفر تخمین‌زده و مدعی است که حداقل ۴۰ درصد از مردم ایران در اثر قحطی و بیماری‌های ناشی از جنگ جهانی اول مردند.
مقاله سایت یورونیوز فارسی مبنی بر قحطی ایران در جنگ جهانی اول
عبدالله شهبازی تاریخ‌دان؛ گفتگویی با دکتر محمد قلی مجد انجام داد و این گفتگو در فصلنامه تاریخ معاصر ایران، شماره 25، بهار 1382، صص 181-200 منتشر شد.
بخشی از این گفتگو به شرح ذیل است:
بزرگ‌ترين فاجعه نسل‌کشي قرن بيستم در کشور ما، ايران، اتفاق افتاده است. طبق اسناد آمريکايي، در سال 1914 جمعيت ايران 20 ميليون نفر بود که در سال 1919 به 11 ميليون نفر کاهش يافت. توجه بفرماييد. يعني حدود 8 الي ۱۰ ميليون نفر از مردم ايران از گرسنگي و بيماري‌هاي ناشي از کمبود مواد غذايي و سوءتغذيه مردند. در اسناد آمريکايي مدارک مستندي درباره اين تراژدي بزرگ انساني وجود دارد. چهل درصد از مردم ايران طي دو سه سال قلع و قمع و نابود شدند. تنها در سال 1956 بود که ايران توانست به جمعيت 20 ميليوني سال 1914 برسد.
نکته قابل توجه این است که او نوشته‌های خود را بر اساس مدارک و اسناد موجود در وزارت امور خارجه آمریکا مستند نموده است.
همچنین موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در سایت رسمی خود بخشی از کتاب قحطي بزرگ و نسل‌کشي در ايران طي سال هاي 1917-1919 نوشته محمد قلی مجد به صورت فایل PDF منتشر کرده است.
در بخشی از این کتاب این محقق نوشته:
کاهش جمعیت ایران 1914-1919
مقایسه جمعیت ایران بین سالهای 1914 و 1919 حاکی از آن است که حدود ده میلیون نفر طی این سالها به علت قحطی و بیماری جان خود را از دست دادند. برخلاف ادعای برخی نویسندگان قبل از جنگ جهانی اول روسیه که جمعیت ایران را فقط ده میلیون نفر اعلام کرده اند، ادعایی که برخی از نشریات انگلیسی در دهه های 60 و۷۰ تکرار کرده‌اند، جمعیت واقعی ایران دست کم نزدیک به بیست میلیون نفر بوده است . و در سال 1919 این رقم به یازده میلیون رسید و تا پیش از سال 1956 جمعیت ایران به این رقم نرسید. قحطی سالهای 1917-1919 به یقین بزرگترین فاجعه تاریخ ایران و شاید فجیح‌ترین نسل‌کشی قرن بیستم بوده است.
