محمد قلی مجد مورخی، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، عوامل این قحطی را این چنین مطرح می‌کند: درست در زمانی که مردم ايران به دليل قحطی نابود می‌شدند، ارتش بريتانيا مشغول خريد مقادير عظيمی غله و مواد غذايی از بازار ايران بود و با اين کار خود هم افزايش شديد قيمت مواد غذايی را سبب می‌شد و هم موجب قحطی می‌شد. همچنین انگليسی‌ها مانع واردات مواد غذايی از آمريکا، هند و بين‌النهرين به ايران شدند و از پرداخت پول درآمدهای نفتی ايران استنکاف ورزيدند. هيچ ترديدی نيست که انگليسی‌ها از قحطی و نسل‌کشی به‌عنوان وسيله‌ای برای سلطه بر ايران استفاده می‌کردند.
مستند روزهای انگلیسی این روزها در قسمت‌های مختلف “در قالب برنامه مستند خبر” از شبکه خبر پخش می‌شود.
در بخشی از این مستند که در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۴۰۰ از شبکه خبر پخش شده است این موضوع مطرح گردید که:
“یکی از عوامل گسترش قحطی در ایران در زمان اشغال ایران در خلال جنگ جهانی اول، حضور نیروهای انگلیسی در ایران و خرید مواد غذایی احتکار شده با قیمت بالا توسط آن‌ها بود.”
سایت euronews. در تاریخ ۱۱/۱۱/۲۰۱۹ مقاله‌ای با عنوان “آیا واقعا نیمی از جمعیت ایران در قحطی جنگ جهانی اول از بین رفت؟ ” منتشر کرده است.
در بخشی از این مقاله آمده:
«درست در زمانی که مردم ايران به دليل قحطی نابود می‌شدند، ارتش بريتانيا مشغول خريد مقادير عظيمي غله و مواد غذايی از بازار ايران بود و با اين کار خود هم افزايش شديد قيمت مواد غذايی را سبب می‌شد و هم مردم ايران را از اين مواد محروم می‌کرد. جالب‌تر اين که انگليسی‌ها مانع واردات مواد غذايی از آمريکا، هند و بين‌النهرين به ايران شدند. به علاوه، در زمان چنين قحطی عظيمی، انگليسی‌ها از پرداخت پول درآمدهای نفتی ايران استنکاف ورزيدند. چنين اقداماتی را قطعاً بايد جنايت جنگی و جنايت عليه بشريت به شمار آورد. هيچ ترديدی نيست که انگليسی‌ها از قحطی و نسل‌کشی به‌عنوان وسيله‌ای برای سلطه بر ايران استفاده می‌کردند.»
در مجموع، محمد قلی مجد این چهار عامل را علل قحطی تلفات هشت میلیونی قحطی در ایران دهه ۱۲۹۰ می‌داند:
- خرید گسترده موادغذایی توسط انگلیسی‌ها
- وارد نکردن موادغذایی از هند و بین‌النهرین
- ممانعت از ورود غذا از آمریکا
- نپرداختن در آمدهای نفتی به ایران
مقاله سایت یورونیوز فارسی مبنی بر قحطی ایران در جنگ جهانی اول
همچنین موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در سایت رسمی خود بخشی از کتاب قحطی بزرگ و نسل‌کشی در ايران طی سال‌های ۱۹۱۷ – ۱۹۱۹ نوشته محمد قلی مجد به صورت فایل PDF منتشر کرده است.
در بخشی از این کتاب عنوان شده است:
طی تابستان و پاییز سال ۱۹۱۸، به رغم محصول خوب، قحطی با همان شدت ادامه یافت. کالدول در تاریخ ۲۲ ژوئن ۱۹۱۸، در مورد بهای اقلام ضروری در فصل برداشت محصول چنین گزارش می‌دهد: گندم برای هر بوشل ۱۲-۱۵ دلار، جو هر بوشل ۷-۹ دلار، و برنج هر پوند ۵۵ سنت، و شکر پوندی یک دلار و هشتاد سنت و ذغال تنی ۱۴۰ دلار بود.
از دیدگاه کالدول، این قیمت‌ها حاکی از “کمبود آذوقه و قحطی در فصل برداشت محصول در ایران است.”
او سپس در صدد یافتن علل افزایش قیمت‌ها بر می‌آید:
شرح موقعیت دوگانه طبقه فقیر ایران که در میان انبوه محصول دچار گرسنگی بودند. به این توضیح نیاز دارد:
صرف نظر از ذخایری که قشون خارجی در ایران خریداری کردند، محصول سال ۱۹۱۷ احتمالا برای تامین آذوقه جمعیت کشور کافی بود، اما به علت نبود دولت مقتدر و در حقیقت به دلیل نبود هیچ دولتی، محصولات محدود گندم و جو را که اقلام اصلی غذای فقراست، انبار و احتکار کردند تا آنکه قیمت‌ها به شدت افزایش یافت. در این میان هزاران نفر در حال مرگ بودند و حتی اکنون که محصولات کشور فراوان است و در حقیقت طی چند سال اخیر بهترین سال است، در زمان برداشت محصول گندم، هر بوشل از دوازده تا پانزده دلار است و جو نیز کمی بیشتر از نصف همان قیمت و اغلب اقلام ضروری دیگر به بهای مناسبی به فروش می‌رسد.
بخشی از کتاب محمدقلی مجد مبنی برعلل قحطی در ایران
خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی در تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ به موضوع قحطی ایران پرداخته در بخشی از آن علت این قحطی را این چنین نوشته: کشتار وسیع مردم ایران به دلیل گرسنگی و سوءتغذیه و بیماری‌های ناشی از آن بود و دولت بریتانیا با خرید گسترده غله و مواد غذایی در ایران، وارد نکردن غذا از هند و بین‌النهرین، ممانعت از ورود غذا از ایالات متحده و اتخاذ سیاست‌های مالی ــ از جمله نپرداختن درآمدهای نفت به ایران ــ مسبب اصلی این بحران بود.
گفتنی است خبرگزاری ایرنا نیز در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۸ گزارشی با عنوان” قحطی و روزگار سخت ایرانیان” منتشر کرده و در این گزارش به تشریح قحطی و عوامل ایجاد و سبب آن نیز پرداخته است.
در بخشی از این گزارش آمده:
“قحطی در ایران بیداد می‌کرد و همه روزه کودکان، زنان و سالمندان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند. نیروهای اشغالگر انگلیس تمامی منابع و تولیدات کشاورزی را برای گذران نیاز نظامیان در جنگ خود، خریداری کرده و احتکار می‌کردند. عجیب‌تر اینکه ارتش انگلیس مانع از واردات مواد غذایی از بین‌النهرین، هند و حتی از آمریکا به ایران شد. به همین دلیل هم وضعیت به گونه‌ای بود که داناهو خبرنگار جنگی که به عنوان افسر اطلاعات وارد ایران شده بود، می‌نویسد: همدان شهر وحشت بود، اجساد دفن نشده قربانیان، اعم از زن و مرد و کـودک در خیابان‌هـا و اطراف مقرهای انگلیسی‌ها ریخته بود. یکی از پیش‌نمازهای همدان که برای اجرای مراسم تدفین مردگان مختصر پولی به او می‌دادند، می‌گفت در نیمـه اول ماه مه، روزانه یک صد و شصت مراسـم تـدفین برگـزار کـرده اسـت. بازماندگانی که گرسـنگی آن‌هـا را بـه پوسـت و اسـتخوان تبـدیل کـرده، گیاهخوار شده‌اند و علف‌های روی زمین را مانند حیوانات می‌خورنـد.”
alias nemo pariatur velit optio sapiente autem. et modi ad quia dolor voluptatum qui totam enim saepe voluptate vitae quidem quo cupiditate consequatur. dolorum dolor quos voluptatem qui reiciendis co