“Gaslighting” چیست؟

این مفهوم اولین‌بار در سال ۱۹۳۸ از نمایشی به اسم “Gas Light” گرفته شد که در آن مردی با کم‌کردن نور چراغ و انکار آن، سعی می‌کرد همسر خود را متقاعد کند که دیوانه شده است. Gaslighting نوعی دستکاری و فریب روانی است به‌نحوی که فردِ قربانی، احساسات، حافظه، درک خود از واقعیت و حتی سلامت روان خود را زیر سوال می‌برد.این پدیده اغلب در روابط عاطفی اتفاق می‌افتد و یکی از طرفین سعی بر گمراه‌کردن دیگری دارد، اما امکان بروز آن در روابط خانوادگی، کاری، دوستانه و سیاسی نیز وجود دارد.

هدف افرادی که از این شیوه استفاده می‌کنند کسب قدرت و کنترل بر قربانی است.

تکنیک‌های “Gaslighting”

دروغ گفتن

افرادی که Gaslighting را به کار می‌برند اغلب دروغگو هستند و تمایلاتی از جنس خودشیفتگی دارند. احتمال دارد جملاتی مثل “داری مسائل رو بزرگ می‌کنی”، “تو دیوانه‌ای” یا “این هیچ‌وقت اتفاق نیفتاده ‌است” را از این افراد بشنوید.

بی‌اعتبار کردن شما

این افراد گرچه ممکن است خود را نگران شما نشان دهند؛ اما شما را جلوی دیگران بی‌ثبات یا دیوانه جلوه می‌دهند.

کوچک شمردن احساسات و افکار شما

افرادی که با این شیوه سعی بر فریب شما دارند با بی‌اهمیت دانستن احساسات‌تان بر شما برتری و قدرت می‌یابند. آن‌ها ممکن است جملاتی مثل “آرام باش”، “داری زیادی شلوغش می‌کنی!” یا “چرا انقدر حساس هستی؟” را به شما بگویند.

مقصر جلوه دادن دیگری

این یک تکنیک رایج Gaslighting است. در هر بحثی که با این افراد دارید؛ در نهایت به نقطه‌ای می‌رسید که خود را مقصر می‌دانید. حتی وقتی توضیح می‌دهید که رفتار آن‌ها چه حسی به شما می‌دهد آن‌ها شما را عامل آن رفتار می‌دانند.

استفاده از کلمات دل‌سوزانه به‌عنوان سلاح

گاهی وقتی این افراد مورد سوال قرار می‌گیرند از کلمات محبت‌آمیز استفاده می‌کنند تا شرایط را بهتر کنند. در این مواقع ممکن است جملاتی مثل “می‌دانی من چقدر دوستت دارم و نمی‌خوام بهت آسیب بزنم” را بشنوید.

افرادی که از این طریق از احساسات افراد سو استفاده می‌کنند، معمولا کار اشتباه‌شان را انکار می‌کنند. آنها این کار را انجام می دهند تا مسئولیت انتخاب های ضعیف خود را نپذیرند، و نتیجه آن ایجاد حس دیده نشدن در قربانی است.

بازنویسی اتفاقات

افرادی که Gaslight می‌کنند تمایل دارند اتفاقات را طوری روایت کنند که به نفع آن‌هاست. در این مواقع شما ممکن است به حافظه خود شک کنید و دچار سردرگمی شوید و این دقیقا هدف آ‌ن‌هاست.

قربانیان “Gaslighting” بیشتر چه کسانی هستند؟

افرادی بیشتر مستعد قربانی شدن هستند که اغلب ویژگی های ADHD، اضطراب یا افسردگی را نشان می دهند.

از کجا متوجه شوید که درگیر “Gaslighting” شده‌اید؟

دائما از خود می‌پرسید: “من زیادی حساس هستم؟”

اغلب در رابطه احساس سردرگمی و حتی دیوانگی می‌کنید.

همیشه در حال عذرخواهی هستید.

نمی‌توانید متوجه شوید چرا خوشحال نیستید.

اغلب برای رفتارهای نادرست طرف مقابل بهانه می‌آورید.

می‌دانید یک چیز سر جایش نیست؛ اما نمی‌توانید متوجه شوید چه چیزی.

شروع به دروغ گفتن می‌کنید تا از تحقیر و تحریف واقعیت جلوگیری کنید.

در گرفتن ساده‌ترین تصمیمات نیز دچار مشکل می‌شوید.

به این فکر می‌کنید که آیا به‌ اندازه کافی خوب هستید؟

به احساسات خود شک می‌کنید.

اگر درگیر “Gaslighting” شدید؛ چه اقداماتی را باید انجام دهید؟

پیدا کردن مشکل

مشخص‌کردن مشکل و تعریف دقیق آنچه بین شما و همسر، دوست، اعضای خانواده یا همکارتان در جریان است اولین قدم می‌باشد.

تشخیص حقیقت از تحریف

مکالمه خود را در یک دفترچه یادداشت کنید تا بتوانید نگاهی بی‌طرفانه به آن بیاندازید. کجای مکالمه از واقعیت به نگاه شخصی منحرف می‌شود؟

انجام تمرینات ذهنی جهت کسب آمادگی برای تغییر ذهنیت

به خودتان اجازه دهید تا تمام احساسات‌تان را دریابید

این را بپذیرید هرچیزی که حس می‌کنید طبیعی است و باید به آن احترام بگذارید.

با خود کنار بیایید که رها کنید

چیزی که ترک کردن یک رابطه Gaslight را سخت می‌کند این است که گاهی نسبت به این افراد تعهد دارید، تنظیم فاصله برای دور بودن از آسیب این دست روابط ضروری است.

در نظر داشته باشید که شما نمی‌توانید عقاید دیگران را کنترل کنید؛

تفاوت “Gaslighting” با مخالفت چیست؟

در Gaslighting هدف زیر سوال بردن سلامت روان و برتری یافتن در مکالمه است؛ در حالیکه در مخالفت هدف رسیدن به یک توافق یا مطرح‌کردن و شنیدن نظرات متفاوت است.

در Gaslighting افراد سعی می‌کنند مکالمه را در نقطه‌ای تمام کنند که شما را مقصر بدانند؛ اما در مخالفت فرد متوجه احساسات شما می‌شود و معمولا پیشنهاد چند دقیقه استراحت برای آرام‌کردن اوضاع را می‌دهد.

رفتارهای ذکر شده برای Gaslighting در اکثر مکالمه‌ها تکرارشونده است.

در Gaslighting فرد دیدگاه خود را به‌عنوان فکت بیان می‌کند؛ اما در مخالفت معمولا فرد سعی دارد موضوع را از دید شما نیز ببیند.

در Gaslighting فرد به دیدگاه و هویت شما حمله می‌کند و سعی دارد آن را زیر سوال ببرد.