خلاصه گزارش
اولا تحقیقات معتبر و مستقلی در خصوص متوسط دریافت اخبار نادرست در جهان وجود ندارد. ثانیا طبق پژوهش‌های معتبر در کشورهای توسعه‌یافته تنها یک درصد از اخبار سیاسی منتشرشده از اخبار سیاسی، اخبار نادرست یا گمراه‌کننده بوده است. بنابراین اگر منظور از این ادعا درصد اخبار نادرست باشد 180 برابر بودن آن در ایران غیرممکن است. اگر منظور تعداد اخبار نادرست باشد هیچ پژوهش مستقل و معتبری وجود ندارد. ثالثا تنها پژوهش مستقل و معتبری که در ایران انجام شده “اخبار نادرست در زمان شیوع کرونا” بوده که توسط تیمی از محققین ایرانی ارائه شده است، که براساس نتایج آن مواجهه‌ی ایرانی‌ها با اخبار نادرست 1 درصد است یعنی همان میزان موجود در کشورهای توسعه‌یافته بوده است.
شرح گزارش
در روز اول سال 2023 توییت کاربری مبنی بر اینکه «ایرانی‌ها ۱۸۰ برابر متوسط جهان، شایعات اخبار دروغ و اخبار ناامید کننده دریافت می‌کنند.» در بین پربازدیدترین‌های توییتر فارسی قرار گرفت (تصویر زیر).
طبق پژوهش‌های منتشر شده در مجله‌ی (science) که با استفاده از دادگان کشور آمریکا صورت گرفته، آمده است که (تصویر زیر):
1- سهم انواع اخبار، به طرز چشمگیری از باقی محتواهای منتشر شده در رسانه‌ها کمتر بوده و تنها 14.2 درصد مصرف روزانه رسانه مردم آمریکا را تشکیل می‌داد.
2- فیک‌نیوزها سهم کمی از کل مصرف رسانه‌ای داشتند و تنها 0.15 درصد از کل محتوا را تشکیل می‌دادند.
3- سهم اخبار جعلی از کل اخبار مصرفی حدود 1 درصد بود که افراد مسن‌تر بیشتر از جوان‌ها در معرض این نوع اخبار قرار گرفته بودند.
بنابراین اگر منظور از “180 برابر” در گزاره‌ی فوق درصد اخبار فیک باشد طبق این تحقیقات و یک درصدی اخبار جعلی در کل اخبار، 180٪ اخبار فیک بدست می‌آید که دور از ذهن و غیرممکن است.
از طرفی تنها پژوهش مستقلی که در ایران بدست آوردیم و مرتبط با این زمینه است تحقیقات شرکت متددیتاست. یافته‌های این پژوهش در مورد “اخبار نادرست در زمان شیوع کرونا” می‌باشد که نشان می‌دهد سهم اخبار فیک در کرونا یک درصد بوده است و گزاره‌ی توییت کاربر مبنی بر”180 برابری” اگر تعداد اخبار نادرست مد نظر است نیز با این پژوهش رد می‌شود (تصویر زیر).
همچنین تحقیقات معتبر و مستقلی در خصوص متوسط دریافت اخبار نادرست در جهان وجود ندارد. بنابراین ادعای کاربر مبنی بر «ایرانی‌ها ۱۸۰ برابر متوسط جهان، شایعات اخبار دروغ و اخبار ناامید کننده دریافت می‌کنند.» نادرست است.
درود
ممنون از بررسی که انجام دادید
در متنی که نوشتید یک اشتباه علمی وجود دارد. شما میفرمایید که درصد اخبار فیک در کشورهای پیشرفته یک درصد است است و ۱۸۰ برابرش در ایران میشه ۱۸۰ و این عجیبه! در حالی که شما ابتدا باید ۱۸۰ برابر رو اعمال کنی و بعد درصد بگیری یعنی مثلا اگه توی امریکا روزی ۱۰۰۰ خبر وجود داره و یک درصدش که مثلا ۱۰ تا هست فیک باشه تو ایران ممکنه ۱۰۰ هزار خبر وجود داره که ۱۸۰ برایر فیک بودن نسبت به امریکا میشه ۱۸۰۰ خبر فیک که درصدش نسبت به کل میشه حدود دو درصد.
اما اگر در مورد خبر بخواهیم منطقی فکر کنیم صورت کلی توی ایران به خاطر هجمه رسانه ای غیر منطقی که وجود داره نه یک درصد شما منطقیه و نه ۱۸۰ برابر توییت.