خلاصه نتیجه بررسی
۱- طبق گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدرکی مبنی‌بر اینکه ایران پیش از آمریکا تعهداتش را نقض کرده وجود ندارد و بر این اساس، ایران هیچگاه به صورت رسمی قبل از آمریکا از برجام خارج نشده است.
۲- براساس اسناد بین المللی، ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، همچنان بر این تعهد پایبند بوده است.
۳- همایش خسارت محض، دلیلی بین‌المللی و رسمی برای خروج ایران از برجام تلقی نمی‌شود. با این وجود، تأیید و نقض تعهدات برجام به‌دلیل پیچیدگی نحوه اجرا و تعبیر مفاد آن، همچنان مورد بحث است.
شرح ادعا
مهدی ذاکریان در برنامه شیوه ادعا کرده است که آمریکا جرئت نکرد از برجام خارج بشود و قبل از خروج آمریکا از برجام، ایران با برگزاری همایش‌هایی همچون «خسارت محض» لوازم خروج آمریکا از برجام را فراهم کرد.
خروج آمریکا از برجام
براساس گزارش NBC ایالات متحده آمریکا در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسماً از برجام خارج شد. ترامپ در یک بیانیه تلویزیونی از کاخ سفید اعلام کرد که آمریکا از توافق هسته ای ایران خارج خواهد شد.
در همان زمان، پس از خروج آمریکا از برجام، ایران اعلام کرد که در توافق باقی خواهد ماند.
حسن روحانی نیز اعلام کرد:
ایران طبق اذعان آژانس بین المللی انرژی اتمی به همه تعهدات خود پایبند بوده است. برجام نه فقط توافق بین ایران و آمریکا، بلکه یک توافق چندجانبه مورد تایید شورای امنیت بین الملل بوده است و از این لحظه توافق برجام بین ایران و پنج کشور است.
بر این اساس، ایران هیچگاه به‌صورت رسمی پیش از آمریکا از برجام خارج نشده و آن را نقض نکرده است.
گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
برجام در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (۶ بهمن ۱۳۹۴) اجرا شد و در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۹۷) آمریکا از این توافق خارج شد.
در این بازه زمانی در هیچکدام از گزارش‌های فصلی سازمان بین‌المللی انرژی اتمی به نقض برجام از سوی ایران، اشاره‌ای نشده است.
نگرانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از نقض برجام توسط ایران
۱- براساس اطلاعات موسسه صلح ایالات متحده، از سپتامبر ۲۰۱۹ به بعد (یعنی پس از خروج آمریکا از برجام)، آژانس انرژی اتمی دریافت که ایران با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته، برجام را نقض کرده است.
۲- همچنین در نوامبر ۲۰۱۹، مارس ۲۰۲۰ و ژوئن ۲۰۲۰ نیز آژانس انرژی اتمی به همین نتیجه رسید.
نکته:
۱- این گزارش‌ها پس از خروج آمریکا از برجام منتشر شده‌اند و نشان می‌دهند که ایران پیش از خروج آمریکا، تعهدی را نقض نکرده است.
۲- طبق این گزارش‌ها، بعد از آنکه دولت آمریکا از برجام کناره‌گیری و تحریم‌هایش را تشدید کرد، ایران نیز عملیات هسته‌ای خود را توسعه داد و برخی از تعهدات خود را در برجام نقض کرد.
برگزاری همایش خسارت محض
کارشناس برنامه شیوه در سخنانش به این اشاره دارد که برگزاری همایش‌هایی همچون «خسارت محض» به خروج تلویحی ایران از برجام ارجاع دارد.
طبق گزارش فارس، همایش خسارت محض با موضوع توقف روند امضای برجام‌ها از سوی بسیج دانشجویی در سال ۹۵ برگزار شد.
