علی شریفی زارچی، منصوب وزیر بهداشت به عنوان سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات، در یک نامه، میزان بستری و فوت کرونایی پس از تزریق واکسن کرونا را گزارش می‌دهد. این آمار واکنش‌هایی را به همراه داشت و حمید سوری، رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا، در یک نامه علت‌های اشتباه بودن آمارهای منتشر شده را بیان کرد. مرکز آمار ایران در اطلاعیه‌ای، خبر آمار واکسیناسیون بیماری کووید-١٩ در کشور و مرگ ۲۰۰۰ نفر پس از دوهفته از تزریق واکسن کرونا را که به نقل از این مرکز پرداخته و باعث تشویش افکار عمومی شده است، تکذیب می‌کند.
یک کاربر در توییتر با انتشار یک لینک از خبرآنلاین، مدعی شده است ۲ هزار ایرانی دو هفته بعد از تزریق واکسن کرونا فوت کرده‌اند. این آمار ۷۵ برابر بیشتر از شاخص جهانی است.»
در خبرآنلاین آمده است: «علی شریفی زارچی، سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات، در گزارشی تجمیعی و تحلیلی میزان بستری و فوتی کرونا بعد از تزریق واکسن را به وزیر بهداشت ارائه داد. در این گزارش آمده است: در شاخص مرگ ناشی از کرونا بعد از دو هفته بعد از دریافت دوز دوم واکسن، ۲۰۷۲ نفر فوت کرده‌اند که تست ۱۱۸۳ نفر مثبت، تست ۵۴۲ نفر منفی و ۳۴۷ نفر نامشخص است و از هر یک میلیون نفر ۷۵۳ نفر فوت شده‌اند؛ در واقع از هر صد نفر حدود ۰.۷ نفر (کمتر از یک نفر) با دریافت ۲ دوز واکسن فوت کرده است.»
به گزارش سایت رسمی وزارت بهداشت، سعید نمکی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت، در تاریخ 13 اردیبهشت 1400 طی حکمی علی شریفی زارچی را به عنوان سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات منصوب کرد.»
به گزارش خبرگزاری ایسنا در تاریخ ۲۶ مرداد، حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا با تاکید بر لزوم تحلیل درست داده‌های تحقیقات منتشر‌شده پیرامون کرونا، در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت علت نادرست بودن این اطلاعات آماری را را متذکر شد.»
در متن این نامه آمده است: «پیرو نامه شماره ۵۵۲ / ۱۱۰ / د مورخ ۲۴/ ۵/ ۱۴۰۰، آقای دکتر علی شریفی زارچی، سرپرست محترم مرکز مدیریت آمار فناوری اطلاعات، لازم می‌دانم به عنوان رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوی و تیم واکنش سریع کووید-۱۹ موارد ذیل را خدمتتان عرض کنم.
۱- تحلیل آمار در حیطه فعالیت آن مرکز نیست و با توجه به تخصص سرپرست محترم، تحلیل اطلاعات سلامت باید توسط متخصصان رشته‌های مرتبط با زمینه‌های علوم زیستی به ویژه گروه های مرتبط با اپیدمیولوژی انجام شود.
۲- انتشار نامه‌ای در سطح جامعه با مضمون غیرعلمی به شکل مستقیم یا با‌واسطه، که هنوز در کمیته‌های علمی مربوطه تایید نشده است خلاف مصلحت جامعه و تدبیر در مدیریت اپیدمی کرونا است.
۳- گرچه تحلیل اپیدمیولوژی داده‌های مرتبط و تعریف شده اپیدمی می‌تواند برای سیاست‌گذاری و گاه برای تنویر افکار عمومی مفید باشد ولی نتیجه‌گیری غیرعلمی و غیر‌تخصصی از یافته‌های خام، بویژه در شرایط کنونی می‌تواند موجب اثر مخرب بر استقبال مردم از واکسیناسیون حداکثری باشد.
۴- اشکالات اساسی روش‌شناسی در نامه مذکور و ابهامات متعدد، تحلیل داده‌ها را دچار سوگیری و خطا کرده است برای مثال موارد ذیل قابل ذکر است:
- این نتیجه‌گیری از داده‌های خام مثال روشنی از Simpson’s paradox است که بخاطر تعیین ارتباط بین دو متغیر با استفاده از داده‌های خام پیش می‌آید و می‌تواند تحت تاثیر متغیرهای دیگر ایجاد خطا کند.
- تاریخ شروع ثبت اطلاعات و خاتمه واکسیناسیون در نمونه‌ها مشخص نیست و تعداد دوزهای تزریقی کلی و به تفکیک نامشخص است.
- توزیع داده‌ها باید بر اساس استان‌ها و گروه‌های مختلف جمعیتی (نه تنها سن) باشد.
- زمان شروع پیک‌های درج شده در نمودارها معلوم نیست و ارائه اعداد خام می‌تواند نتیجه‌گیری نادرستی را حاصل کند.
- در اپیدمیولوژی، برای تعیین ارتباط متغیرهای مستقل (مانند انجام واکسیناسیون) و متغیر پاسخ (مانند مرگ یا بستری) نمی‌توان تنها از مقایسه توصیفی دو متغیر بهره گرفت. این نوع ارتباط جعلی (spurious association) و گمراه‌کننده است.
- چطور ممکن است از ۹۱۲۱۰ نفر افرادی که نوبت اول واکسن را دریافت به بیمارستان مراجعه کرده‌اند همگی بستری (موقت یا عادی) شده باشند؟
- گرچه هیچ واکسنی در جلوگیری از ابتلای افراد به کووید-۱۹ بصورت ۱۰۰ درصد موفق نیست؛ ولی مرگ حدود ۱۱ درصد (۸۵۵۲ نفر) در بین بستری‌شدگان عادی (۷۵۸۸۶) چگونه توجیه می‌شود؟
- با چه مستنداتی علت مرگ در افراد گزارش شده را بدون آن که تقدم زمانی (temporality) را در یک سری یافته توصیفی اثبات کرد می‌توان به واکسیناسیون تعمیم داد؟
- اثرات ایمنی واکسیناسیون در افراد حداقل بین ۲ تا ۳ هفته از زمان واکسیناسیون است که در منحنی فاصله واکسیناسیون نوبت اول و دوم (نمودارهای بدون عنوان و شماره) شروع بستری، روز صفر در نظر گرفته شده است.
- علت مرگ افراد این بانک اطلاعاتی باید بررسی شده و توسط کمیته های مرگ یا پزشکی قانونی تایید شود.
- نوع واکسن تزریقی این افراد مشخص نیست و نتیجه‌گیری بر اساس تاین داده‌ها غیرعلمی است.
- طبق ادعای مندرج در صفحه چهارم احتمال مرگ در واکسینه‌شده‌های ایرانی بیش از ۷۵ برابر شاخص مربوطه در بعضی کشورهاست این نتیجه غیر‌معقول، نیازمند تحلیل تخصصی توسط کمیته علمی است.
۱) اندازه‌های مربوط به میزان بستری یا مرگ در واکسینه‌شده‌های کرونا بستگی به طغیان‌های اپیدمی و میزان‌های بروز بیماری در هر کشور دارد. این اندازه‌ها باید به تفکیک زمان آنالیز شوند. در مقایسه‌ی breakthrough death rate در کشورها باید به درصد جمعیت واکسینه شده و توزیع گروه‌های سنی در آن کشور توجه کرد. مقایسه این نرخ در ایران که تاکنون بیشتر افراد واکسینه شده شامل گروه‌های در پر خطر بوده‌اند با کشورهایی که بیشتر جمعیت خود را واکسینه کرده‌اند ممکن است به نتیجه‌گیری‌های غیردقیق منجر شد.
- برای اثبات رابطه علمی بین واکسیناسیون و احتمال بستری یا مرگ لازم است مطالعات تحلیلی (مانند مطالعه کوهورت یا مورد شاهدی) صورت پذیرد و برای کنترل سایر مخدوش‌کننده‌ها از مدل‌های اپیدمیولوژی استفاده کرد.
سرپرست محترم را برای درک بیشتر تحلیل نادرست خود به مطالعه های زیر ارجاع می‌دهم:
۱. Joselols Torre Cilla. Covid -۱۹ infection in vaccinated people: the use of statistics without context leads to false conclusion. corona virus crisis, Elpais ,۲۷ July ۲۰۲۱
۲. vaccines &Immunization. CDC. cdc.gov/vaccines/covid-۱۹/health- department/breakthrough- cases.html. access data Aug. ۱۷,۲۰۲۱
در پایان، ضمن اظهار تاسف از پخش این گزارش پر‌اشتباه در سطح جامعه، به اطلاع می‌رساند این کمیته آمادگی دارد که با دریافت داده‌های کامل مربوطه، تحلیل عمیق اپیدمیولوژی انجام داده و گزارش دقیق و علمی را ارائه دهد.»
در گزارش خبرگزاری ایرنا به تاریخ ۱ شهریور، مرکز آمار در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «در روزهای اخیر خبری در فضای مجازی منتشر شده است که در این خبر به آمار واکسیناسیون بیماری کووید-١٩ در کشور به نقل از این مرکز پرداخته شده و باعث تشویش افکار عمومی شده است. هیچ گزارش و آماری توسط این مرکز در رابطه با موضوع واکسیناسیون کووید-١٩ ارائه نشده است و انتشار این گزارش از طرف مرکز آمار ایران، به طور کامل تکذیب می‌شود و این مرکز حق پیگیری حقوقی در رابطه با خبر کذب را برای خود محفوظ می‌داند.»